Ustawa o transporcie drogowym, dalej ustawa zawiera szczególną regulację dotyczącą badań lekarskich kierowców. W przeciwieństwie do badań profilaktycznych odbywanych przez ogół pracowników zgodnie z art. 229 K.p., badania lekarskie i psychologiczne kierowców są wykonywane w określonych ustawą odstępach. W przypadku aktywnego kierowcy do ukończenia 60. roku życia są one przeprowadzane co 5 lat, a po ukończeniu tego wieku co 30 miesięcy (art. 39j ust. 4 i art. 39k ust. 3 ustawy). Ustawa wskazuje ponadto obowiązki przedsiębiorcy odnoszące się do badań lekarskich i psychologicznych kierowców wymagając, aby pracodawca:
-
kierował kierowców na te badania,
-
pokrywał koszty badań,
-
przechowywał w okresie zatrudnienia kopie orzeczeń lekarskich i psychologicznych,
- przekazywał powyższą dokumentację kierowcom w momencie rozwiązania stosunku pracy (art. 39l ustawy).
| Ważne: Skierowanie na badania lekarskie i psychologiczne uznaje się za równoważne z dopełnieniem obowiązku pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 K.p. |
Tak stanowi art. 39l ust. 3 ustawy.
Wynika to z faktu, iż zakres badań wykonywanych na podstawie regulacji ustawy o transporcie drogowym jest znacznie szerszy, niż badania kodeksowe. Co więcej profilaktyczne badania pracownicze stanowią część składową badań wykonywanych przez kierowców, przez co ich dublowanie pozbawione jest praktycznego znaczenia. Pogląd ten potwierdza obowiązek pracodawcy wydania kierowcy w momencie rozwiązania stosunku pracy kopii orzeczeń lekarskich przechowywanych w aktach osobowych. Wskazuje to na możliwość podjęcia pracy u nowego pracodawcy w oparciu o orzeczenia lekarskie, które zachowują swoją ważność pomimo zmiany pracodawcy. Powyższe można uzasadnić specyfiką pracy zawodowego kierowcy, która wiąże się z określonym katalogiem zagrożeń niezależnie od rodzaju wykonywanego przewozu. Głównym zadaniem każdego kierowcy jest bowiem prowadzenie pojazdu, a więc katalog podstawowych zagrożeń zawodowych obejmuje sytuacje związane z uczestnictwem w ruchu drogowym. Wszystko to przemawia za uznaniem braku obowiązku powtarzania badań w przypadku zatrudnienia kierowcy posiadającego ważne orzeczenie lekarskie i psychologiczne.
Zwracamy uwagę! Zaprezentowane stanowisko zostało częściowo potwierdzone w wyroku WSA w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2008 r. (sygn. akt VI SA/Wa 2241/07). Sąd odniósł się do badań psychologicznych uznając, że nie ma obowiązku powtarzania tych badań u każdego pracodawcy przed upływem pięcioletniego okresu ich ważności, wynikającego z art. 39k ust. 3 ustawy. W ocenie Sądu jedynym wymogiem wynikającym z ustawy jest bowiem utrzymywanie przez kierowcę pozostającego w zatrudnieniu na takim stanowisku ciągłości posiadania orzeczeń psychologicznych. Powyższe dotyczy również badań lekarskich kierowców z uwagi na ich zbliżony cel i funkcję.
Pomimo to część ekspertów prezentuje odmienne stanowisko uznając, że zatrudniając kierowcę posiadającego ważne badania lekarskie i psychologiczne pracodawca powinien skierować go, przed dopuszczeniem do pracy, na badania wstępne. Podstawą tych poglądów jest niejednoznaczność przepisu art. 39l ust. 3 ustawy. Przyjmując jego wąskie rozumienie można dojść do wniosku, że zwolnienie z obowiązku "dublowania" badań dotyczy jedynie pracodawcy, który skierował kierowcę na badania wynikające z ustawy. To z kolei prowadzi do konkluzji, że kolejni pracodawcy zatrudniający tego kierowcę, który nadal posiada ważne orzeczenie lekarskie i psychologiczne powinni skierować go na badania wstępne, a później ewentualnie okresowe, do czasu wykonania badań wynikających z ustawy. Takie stanowisko stoi jednak w sprzeczności z ogółem omawianych regulacji wskazujących na to, że wolą ustawodawcy było zachowanie ważności badań przez wskazany w ustawie okres niezależnie od zmian pracodawców. Temu celowi służy obowiązek przekazania kierowcy orzeczeń lekarskich i psychologicznych w momencie rozwiązania stosunku pracy.
| Przykład |
Spółka zatrudnia kierowców prowadzących pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony z kategoriami prawa jazdy C, C+E, D. Wszyscy pracownicy posiadają prawo jazdy z wpisem 95 w pozycji 12 (ograniczenia), z podaną datą ważności badań lekarskich i psychologicznych. Z ustawy o transporcie drogowym wynika, że pracodawca nie ma obowiązku kierowania pracowników-kierowców na okresowe badania lekarskie. Pewne wątpliwości mogą dotyczyć jedynie badań wstępnych przy zatrudnianiu nowych kierowców posiadających wpis w prawie jazdy i ważne orzeczenie lekarskie i psychologiczne. Biorąc jednak pod uwagę orzecznictwo sądów administracyjnych oraz brzmienie przepisów można przyjąć, że pracodawca wywiąże się ze swoich obowiązków kierując pracownika na badania lekarskie i psychologiczne w takim czasie, aby zachować ciągłość między orzeczeniami lekarskimi i psychologicznymi, wymaganą do wykonywania tego zawodu.
