Kontrola bezpieczeństwa i zdrowia w pracy wśród kierowców w transporcie drogowym może być trudna, ponieważ kierowcy pracują w pojedynkę, daleko od bazy i muszą stawiać czoła zagrożeniom w ruchu drogowym, a także wielu innym rodzajom ryzyka, na które mają znikomy wpływ. Środki zarządzania ryzykiem mogą być jednak skuteczne, jeżeli uwzględniają rzeczywiste funkcjonowanie sektora, a także specyfikę samych kierowców oraz ich sposobu pracy.
Sprawozdanie obserwatorium ryzyka EU-OSHA obejmujące cały sektor transportowy, pokazuje następujące zdrożenia, rodzaje ryzyka oraz kwestie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy w sektorze transportu drogowego:
• Do najważniejszych fizycznych zagrożeń i rodzajów ryzyka należą: narażenie na wibracje i długie siedzenie (kształt fotela, rozplanowanie kabiny i innego wyposażenia); ręczne przenoszenie; narażenie na hałas przy załadunku i rozładunku, podczas prowadzenia ciężarówki (silnik, opony, wentylacja itp.); wdychanie oparów i spalin, manipulowanie substancjami niebezpiecznymi (spaliny, środki chemiczne w pojeździe, paliwo, narażenie na kurz przy załadunku, rozładunku i podczas odpoczynku, mycie i przygotowywanie pojazdu); warunki klimatyczne (gorąco, zimno, susza, deszcz itp.); ograniczony zakres dostosowania ergonomicznych warunków pracy i zdrowego trybu życia.
• Zmęczenie jest najpowszechniejszym problemem zdrowotnym transporcie lądowym wg badania Eurofound poświęconego warunkom pracy w Europie oraz wg badań krajowych. Sektor transportu drogowego jest wysoce konkurencyjny. Natężenie pracy rośnie, a kierowcy muszą stawiać czoła coraz większym naciskom, na przykład naciskom klientów wymagających szybszych i tańszych dostaw. Pojawiają się takie kwestie jak ‘zarządzanie just-in-time‘, zwiększający się ruch, zdalny monitoring oraz nielegalna praca oraz długi czas pracy.
• Przemoc i molestowanie są coraz powszechniejsze w transporcie, jednak są rzadko zgłaszane. Osoby pracujące w transporcie często muszą działać nie z własnej woli jako pośrednicy w zmianach organizacyjnych, które wpływają na obsługę klienta. Brakuje również procedur raportowania, środków zapobiegawczych oraz przyjętych procedur monitorowania konsekwencji.
• Siła robocza w transporcie starzeje się szybciej niż cała populacja pracująca i może pojawić się brak siły roboczej.
• Do zmian w samej pracy należą: większe wykorzystanie nowych technologii, takich jak narzędzia zdalnego planowania i monitorowania, komputery na pokładzie służące raportowaniu i rejestrowaniu dostaw towarów; konieczność znajomości kodów drogowych UE oraz języków. Z drugiej strony praca jest bardziej monotonna, mniej jest możliwości nauki w porównaniu ze średnią dla populacji pracującej.
Podsektor Wybrane zagadnienia
Publiczny transport pasażerski:
Przemoc i molestowanie Więcej kontaktu z klientami, w tym przenoszenie zmian organizacyjnych na klientów, również w kasach biletowych. Praca w pojedynkę. Praca zmianowa
Sprzeczne interesy (oczekiwania klientów i prowadzenie pojazdu) prowadzące do wysokiego ciśnienia tętniczego i chorób układu krążenia
Potrzeby starzejącej się siły roboczej
Usługi taksówkarskie:
Przemoc i napady, brak systemu raportowania i przeszkolenia. Praca w pojedynkę. Kwestie związane z czasem pracy i pracą zmianową. Rozplanowanie miejsca pracy. Koniczność stosowania narzędzi komunikacji podczas prowadzenia pojazdu
Transport drogowy na długich dystansach:
Duże napięcie w pracy wynikające z zarządzania "just-in-time". Presja klientów, praca w zakładach innych. Powszechniejsze stosowanie zdalnego monitorowania i złożonych technologii.
Rozplanowanie miejsca pracy. Dostępność usług (higiena, jedzenie, usługi medyczne). Choroby zakaźne. Przemoc i napady. Praca w pojedynkę. Długie siedzenie i narażenie na wibracje. Ryzyko wypadków, również przy załadunku i rozładunku. Potrzeby starzejącej się siły roboczej
Transport towarów niebezpiecznych:
Ryzyko wypadków, w tym ryzyko pożaru i eksplozji. Narażenie na substancje niebezpieczne, w szczególności przy załadunku i rozładunku. Ryzyko spadnięcia z pojazdu i innych środków transportu
Usługi kurierskie:
Nieprzewidywalne warunki w siedzibie klienta, np. dostępność bezpiecznych podnośników
Oczekiwania klienta i kontakt. Ryzyko wypadku i warunki pogodowe, np. w przypadku kurierów rowerowych. Podnoszenie i przemieszczanie paczek/towarów o nieprzewidywalnym rozmiarze i kształcie. Kwestie organizacji pracy, praca pod presją w związku z nagłymi zmianami zadań, stosowanie systemów zdalnego monitorowania/kontaktu (kierowcy otrzymują polecenia w trasie)
Wszyscy Szczególna kombinacja różnych rodzajów ryzyka oraz czynników takich jak ryzyko ergonomiczne, czynniki stresowe wynikające z organizacji pracy, hałas, substancje niebezpieczne, wibracje, nietypowe godziny pracy, praca daleko od domu i bazy, brak infrastruktury, złożona sytuacja pracy, konieczność stałego dostosowywania się oraz wiele zmian strukturalnych, które wystąpiły w sektorze stanowią szczególne wyzwanie w zakresie monitoringu i zapobiegania.
